Μια πρόσφατη μελέτη αναδεικνύει ότι η συμπεριφορά ενός ατόμου αποτελεί τον κύριο παράγοντα που καθορίζει τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζει τους άλλους. Σύμφωνα με τα ευρήματα, οι γενναιόδωροι άνθρωποι τείνουν να επιβραβεύουν τη γενναιοδωρία, ενώ οι εγωιστές συχνά τιμωρούν τη γενναιοδωρία και ανταμείβουν τον εγωισμό, ακόμη και αν αυτό έχει προσωπικό κόστος. Το φαινόμενο του “mirroring” – η τάση να αντανακλούμε τη συμπεριφορά των άλλων – αναδεικνύεται ως βασικός μηχανισμός.
Πιο σύνθετη από ό,τι νομίζαμε η διαμόρφωση της συμπεριφοράς
Σε αντίθεση με τις προηγούμενες θεωρίες που υποστήριζαν ότι οι κοινωνικοί κανόνες καθορίζουν τη λήψη αποφάσεων σε ανταγωνιστικές καταστάσεις, η έρευνα , δείχνει ότι η προσωπική συμπεριφορά του ατόμου παίζει καθοριστικό ρόλο στον τρόπο που κρίνει τις συμπεριφορές των άλλων. Eμείς δείχνουμε ότι οι κρίσεις για τη συμπεριφορά των άλλων εξαρτώνται από το πώς συμπεριφέρεται το ίδιο το άτομο.
Τα πειράματα που αποκάλυψαν την αλήθεια
Για να κατανοήσουν καλύτερα τους παράγοντες που διαμορφώνουν τις προσδοκίες και καθοδηγούν τη συμπεριφορά, οι ερευνητές πραγματοποίησαν μια σειρά πειραμάτων χρησιμοποιώντας το Ultimatum Game, ένα παιχνίδι που καταγράφει πώς ένα άτομο αντιδρά σε οικονομικές προσφορές. Το παιχνίδι αυτό απαιτεί από έναν παίκτη να προτείνει έναν τρόπο κατανομής ενός ποσού των 10 δολαρίων. Ο παραλήπτης αποφασίζει αν θα δεχτεί την προσφορά ή θα την απορρίψει. Αν η προσφορά απορριφθεί, κανένας από τους δύο συμμετέχοντες δεν κερδίζει χρήματα. Αυτή η απόρριψη μπορεί να θεωρηθεί ως μορφή τιμωρίας, ακόμα κι αν κοστίζει και στους δύο παίκτες.
Από τα αποτελέσματα των πειραμάτων προέκυψε ότι οι άνθρωποι τείνουν να προτιμούν άτομα των οποίων η συμπεριφορά αντικατοπτρίζει τη δική τους, ανεξάρτητα από το οικονομικό αποτέλεσμα. Κάποιοι συμμετέχοντες ήταν γενναιόδωροι ή τουλάχιστον δίκαιοι όταν πρότειναν έναν τρόπο κατανομής των χρημάτων, ενώ άλλοι προσπαθούσαν να κερδίσουν το μέγιστο δυνατό, προσφέροντας μια κατανομή που ωφελούσε μόνο τους ίδιους.
Ένα γενναιόδωρο άτομο θα αποφέρει περισσότερα κέρδη σε έναν συμμετέχοντα. Ωστόσο, ένα εγωιστικό άτομο θα προτιμήσει να παίξει με κάποιον που συμπεριφέρεται με τον ίδιο τρόπο. Οι άνθρωποι πραγματικά προτιμούν άλλους που τους μοιάζουν, σε εκπληκτικό βαθμό.
Περισσότεροι παράγοντες από τα κοινωνικά πρότυπα
Μια επιπρόσθετη ανάλυση διαπολιτισμικών δεδομένων υποστηρίζει ότι οι αποφάσεις των συμμετεχόντων να τιμωρήσουν ή να επιβραβεύσουν τους άλλους βασίζονται κυρίως στη δική τους συμπεριφορά παρά στη συμμόρφωση με τα κοινωνικά πρότυπα. Εκείνοι που επιδεικνύουν γενναιοδωρία είναι πιο πιθανό να τιμωρήσουν τον εγωισμό, ενώ οι εγωιστές τείνουν να τιμωρούν τη γενναιοδωρία.
Tα άτομα φιλτράρουν τις πληροφορίες για τον κόσμο μέσα από τη δική τους οπτική γωνία,δεν είμαστε απλοί παρατηρητές. Αυτή η μελέτη δείχνει ότι επεξεργαζόμαστε τις πληροφορίες με βάση τη δική μας άποψη.
Η κοινωνική ευθυγράμμιση και η ομαδική δυναμική
Η έρευνα εξετάζει επίσης το φαινόμενο της κοινωνικής ευθυγράμμισης, εξηγώντας πώς οι άνθρωποι τείνουν να συνδέονται με άλλους που έχουν παρόμοιες συμπεριφορές. Αυτή η τάση για συμμόρφωση μπορεί να έχει σημαντικές επιπτώσεις, καθώς διαμορφώνει τη δυναμική της ομάδας και επηρεάζει ακόμα και τη συμπεριφορά των νέων μελών.
Σε κάθε περίπτωση, τα ευρήματα της μελέτης υπενθυμίζουν ότι οι ανθρώπινες συμπεριφορές είναι πολύπλοκες και καθοδηγούνται από την προσωπική μας προοπτική και στάση. Ίσως τελικά οι παλιοί να είχαν δίκιο όταν έλεγαν: «Δείξε μου τον φίλο σου να σου πω ποιος είσαι».
